Popüler Diyetlerin Karanlık Yüzü: Sağlıklı Zannedilen Ama Riskli Olanlar
- Eda Akkaya
- 6 Ağu
- 3 dakikada okunur
Bugün herkesin dilinde bir diyet trendi var. İnternette, sosyal medyada veya çevrenizde duyduğunuz "mucizevi" diyetler, hızlı kilo verme vaadiyle cazip gelebilir. Ancak bir diyetisyen olarak size söylemem gereken önemli bir gerçek var: Her popüler diyet, göründüğü kadar masum olmayabilir. Bazıları, sağlıklı olduğu düşünülse de, uzun vadede sağlığınız için ciddi riskler taşıyabilir. Bu yazıda, bilimsel verilere dayanarak popüler diyetlerin arkasındaki tehlikelere ışık tutacağız.
1. Keto Diyeti: Yüksek Yağın Gizli Tehlikesi
Ketojenik diyet, özellikle kısa sürede ciddi kilo kaybı sağlamasıyla ünlendi. Vücudu karbonhidrat yerine yağ yakmaya zorlayan bu diyet, epilepsi gibi nörolojik hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır. Ancak popüler bir kilo verme aracı olarak uygulanması, bazı riskleri de beraberinde getirir.
Bilimsel Veriler Ne Diyor?
Nutrient Deficiency (Besin Yetersizliği): Ketojenik diyet, tahıllar, meyveler ve baklagiller gibi önemli besin gruplarını kısıtladığı için lif, B vitaminleri, magnezyum ve potasyum gibi mikro besinlerin eksikliğine yol açabilir. (Westman et al., 2007)
Böbrek ve Karaciğer Sağlığı: Diyetteki aşırı protein ve yağ tüketimi, böbrekler ve karaciğer üzerinde baskı oluşturabilir. Özellikle böbrek taşı riski olan bireyler için tehlikeli olabilir. (Kosinski & Jornayvaz, 2017)
Sonuç: Kısa süreli ve tıbbi gözetim altında uygulanması gereken bir diyetken, uzun süre bilinçsizce yapılması, kronik sağlık sorunlarına kapı aralayabilir.
2. Aralıklı Oruç (Intermittent Fasting): Herkes İçin Uygun Değil
Aralıklı oruç, günün belirli saatlerinde yemek yeme ve kalan saatlerde oruç tutma prensibine dayanır. Kilo kontrolü, insülin duyarlılığını artırma ve hücresel onarımı destekleme gibi faydalarıyla öne çıksa da, herkesin uygulaması doğru değildir.
Bilimsel Veriler Ne Diyor?
Hormonal Dengesizlikler: Özellikle kadınlarda uzun süreli açlık, adet döngüsü üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir ve hormon dengesini bozabilir. (Tinsley & La Bounty, 2015)
Yeme Bozuklukları Riski: Aralıklı oruç, bazı bireylerde yeme bozukluklarını tetikleyebilir. "Oruç" ve "yemek yeme" döngüsü, sağlıksız bir yeme-içme ilişkisi yaratabilir. (Lowe et al., 2016)
Sonuç: Aralıklı oruç, disiplinli bir şekilde ve doğru besinlerle uygulanmadığında, sanılanın aksine vücutta strese ve hormonal problemlere neden olabilir.
3. Tek Tip Beslenme (Mono Diet): Vücudunuza Yaptığınız Kötülük
Sadece bir veya birkaç besin grubunu tüketmeye dayalı diyetler (örneğin sadece lahana çorbası veya greyfurt), hızlı kilo kaybı vaat eder. Ancak bu yaklaşım, beslenme bilimiyle tamamen çelişir.
Bilimsel Veriler Ne Diyor?
Tamamen Besin Yetersizliği: Vücudumuzun sağlıklı kalabilmek için karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve mineral gibi yüzlerce farklı besin maddesine ihtiyacı vardır. Tek tip beslenme, bu çeşitliliği tamamen ortadan kaldırır. (National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine, 2019)
Metabolizma Yavaşlaması: Vücut, aşırı düşük kalorili ve tekdüze beslenmeye maruz kaldığında hayatta kalma moduna geçer ve metabolizmayı yavaşlatır. Bu da diyeti bıraktıktan sonra hızlıca kilo alımına (yoyo etkisi) yol açar. (Keys et al., 1950)
Sonuç: Hızlı sonuçlar elde etmenize rağmen, bu diyetler vücudunuzu aç bırakır ve uzun vadede sağlığınızı bozar.
Sonuç Yerine: Diyetisyen Kontrolünde Kişiye Özel Beslenme
Her bireyin genetiği, yaşam tarzı ve sağlık durumu farklıdır. Bu nedenle, popüler diyetlerin "bir beden herkese uyar" yaklaşımı doğru değildir. Hızlı kilo kaybı vaat eden diyetler yerine, sürdürülebilir, dengeli ve size özel bir beslenme planı oluşturmak çok daha önemlidir.
Unutmayın, en iyi diyet, uygulayabildiğiniz ve size sağlık getiren diyettir. Bir diyetisyene danışarak, vücudunuzun ihtiyaçlarına uygun bir yol haritası çizmek, hem fiziksel hem de ruhsal sağlığınız için en doğru karardır.
Online Beslenme Danışmanlığı için: 0535 218 66 28
Kaynaklar:
Ketojenik Diyet ve Besin Yetersizliği:
Westman, E. C., Feinman, R. D., Mavropoulos, J. C., Vernon, M. C., Volek, J. S. (2007). Low-carbohydrate nutrition and metabolism. Nutrition & Metabolism, 4(1), 1-13.
https://nutritionandmetabolism.biomedcentral.com/articles/10.1186/1743-7075-4-1
Ketojenik Diyetin Böbrek ve Karaciğer Sağlığına Etkileri:
Kosinski, C., & Jornayvaz, F. R. (2017). Effects of ketogenic diets on cardiovascular risk factors: evidence from human studies. Nutrients, 9(5), 517.
Aralıklı Orucun Hormonal Etkileri:
Tinsley, G. M., & La Bounty, P. M. (2015). Effects of intermittent fasting on body composition and clinical health markers in humans. Nutrition Reviews, 73(10), 661-671.
https://academic.oup.com/nutritionreviews/article/73/10/661/1841966
Aralıklı Orucun Yeme Bozuklukları Riski:
Lowe, M. R., Dalle Grave, R., & Dalle Grave, A. (2016). A transdiagnostic cognitive-behavioral approach to the treatment of eating disorders: a case series. Journal of Eating Disorders, 4(1), 1-8.
https://jeatdisord.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40337-016-0103-6
Metabolizma Yavaşlaması ve Kilo Kontrolü:
MacLean, P. S., Higgins, J. A., Jackman, M. R., Johnson, G. C., Fleming-Elder, B. K., Wyatt, H. R., & Hill, J. O. (2015). Metabolic slowing with massive weight loss: implications for the long-term treatment of obesity. Obesity Reviews, 16(11), 15-27.
Yorumlar